اثر مالکیت یکی از مفاهیم غیرتخصصی در فارکس است که بیشتر می‌توان آن را یک اثر روانی درنظر گرفت و حتی مخصوص فارکس هم نیست. با این وجود، همین عامل غیرتخصصی که ظاهرا اهمیت زیادی ندارد، می‌تواند بزرگ‌ترین دشمن شما در فعالیت‌های‌تان در بازار باشد و با تمام وجود باید مراقب این باشید که در تله آن نیفتید. برخی از نکات مهم درباره مفهوم اثر مالکیت عبارت‌اند از:

• اثر مالکیت منجر به کاهش سود و افزایش ضرر و زیان می‌شود.
• اثر مالکیت می‌تواند تاثیرات زیادی در نتیجه معاملات داشته باشد.
• اثر مالکیت می‌تواند منجر به اخذ تصمیمات احساسی در بازار شود.

در صورتی‌که برای شما مهم است که از خطر بالقوه اثر مالکیت دور بمانید، تا انتهای این نوشته همراه ما باشید تا تمامی جزئیات پیرامون این موضوع را بررسی کنیم.

اثر مالکیت چیست؟

همانطور که پیشتر گفته شد، اثر مالکیت صرفا مربوط به بازار فارکس نیست و می‌توان آن را یک اثر روانی درنظر گرفت که معمولا برای همه انسان‌ها در برخی موقعیت‌ها پیش می‌آید. اثر مالکیت در واقع شرایطی است که در افراد در آن یک دارایی را که می‌تواند هرچیزی باشد را ارزشمند‌تر از چیزی که هست درنظر بگیرند.

اگر سری به انباری منزل خود بزنید، به احتمال زیاد وسایل زیادی را پیدا خواهید کرد که هیچ ارزش و کاربردی برای شما ندارند اما سال‌ها است که این وسایل را منزل به منزل با خود جابه‌جا کرده‌اید و حتی با وجود اینکه می‌دانید آن وسایل برای شما ارزش خاصی ندارند، اما باز هم راضی به دور ریختن‌شان نمی‌شوید! چنین شرایطی باعث می‌شود تا افراد تصمیمات احساسی در مقابل دارایی‌شان بگیرند و بدیهی است که تصمیمات احساسی معمولا نتایج خوبی را به ارمغان نمی‌آورند.

اثر مالکیت یک مفهوم روانشناسی است که سال‌ها از ظرف متخصصین مختلف مورد بررسی قرار گرفته. یکی از معروف‌ترین مطالعات انجام شده در خصوص این اثر، آزمایشی است که توسط محققین معروف، دانیل کانمن، جَک نَش و ریچارد تالر در سال 1990 میلادی صورت گرفته. در این آزمایش به هر یک از شرکت‌کنندگان یک ماگ داده شد و سپس پیش روی آنها دو راه قرار دادند؛ راه اول اینکه آن ماگ را به بهایی به فروش برسانند و راه دوم اینکه آن را با یک قلم هم‌ارزش خودش، معاوضه کنند. اغلب شرکت‌کنندگان در این آزمایش، مبلغی که برای فروش ماگ درخواست کرده بودند، دو برابر بیشتر از مبلغی بود که حاضر بودند برای یک ماگ مشابه آنچه داشتند، بپردازند.

در آزمایش دیگری، به شرکت‌کنندگان در گروه A در ازای پُر کردن یک پرسشنامه، یک ماگ قهوه‌خوری داده می‌شد. در پایان، به شرکت‌کنندگان پیشنهاد شد در ازای یک قطعه شکلات سوئیسی آن ماگ را تعویض کنند. به شرکت‌کنندگان گروه B برعکس شرکت‌کنندگان گروه مقابل، به‌جای ماگ قهوه‌خوری، یک شکلات سوئیسی داده شد. در نتیجه این آزمایش، فقط 10 درصد از شرکت‌کنندگان حاضر به تعویض کالایی بودند که به آنها اعطا شده بود و مابقی ترجیح می‌دادند اقلامی که به آنها داده ‌شده را پیش خود نگه‌ دارند.

اثر مالکیت در بازارهای مالی

مفهوم اثر مالکیت یا ارزش احساسی در بازار فارکس، زمانی ایجاد می‌شود که یک معامله‌گر دارایی تحت اختیار خود را بیشتر از میزان واقعی ببینند و در رابطه با دارایی خود تصمیمات احساسی اخذ کنند. این اثر را به‌شکل پر رنگ می‌توان در بازار ارز‌های دیجیتال و ارز بیت کوین دید. عده زیادی در سال 2021 که بازار بیت کوین شرایط خوبی نداشت، این ارز دیجیتال را با نرخ 40 هزار دلار خریداری کردند و در مدت زمانی کوتاه، قیمت بیت کوین به 70 هزار دلار رسید.

مبلغ 70 هزار دلار ارزش واقعی بیت کوین بود اما به‌واسطه رشد بالای این ارز، صاحبان آن اعتمادبه‌نفس زیادی به‌دست آوردند و این امر منجر شد که ارزش بیت کوین در نظر مالکان آن خیلی بیشتر از میزان واقعی باشد. با اینکه همه تحلیلگران برجسته از روند رو به پایین بیت کوین خبر می‌دادند، باز هم خیلی افراد حاضر به فروش بیت کوین‌های خود نبودند تا اینکه در سال 2023 ارزش این ارز دیجیتال به 30 هزار دلار رسید و جالب است که حتی امروزه نیز همان افراد باز هم روی دیدگاه غلط‌شان که ناشی از اثر مالکیت است پافشاری دارند!

اثر مالکیت چه تاثیری بر معاملات در بازار فارکس دارد؟

کلیات مفهوم اثر مالکیت را بیشتر بررسی کردیم و در اینجا لازم به‌ذکر است که این مفهوم جوانب زیادی دارد و همانطور که گفته شد، از طرف محققان زیادی مورد بررسی قرار گرفته؛ بنابراین اگر قصد دارید اطلاعات بیشتری درباره آن کسب کنید توصیه می‌شود به مقالات روانشناسی تخصصی مراجعه کنید. موضوعی که برای ما در این نوشته اهمیت بیشتری دارد، تاثیر مفهوم سوگیری برخورداری یا همان اثر مالکیت در بازار‌های مالی خصوصا فارکس است.

اولین مشکلی که سوگیری برخورداری می‌تواند ایجاد کند، این است که افراد ممکن است که یک دارایی را خریداری کنند که هیچ آشنایی با آن ندارند و صرفا تحت تاثیر یک‌سری اخبار و احساسات جمعی تصمیم به خرید نگرفته‌اند. مثال واضح این شرایط را می‌توان بازی همستر کامبت در نظر گرفت. این بازی افراد زیادی را با رویای ثروتمند شدن در ایران درگیر کرد و با وجود اینکه تمامی نشانه‌ها حاکی از کم بودن ارزش توکن این بازی بعد از لیست شدن بود، باز هم عده زیادی قصد قبول کردن این حقیقت را نداشتند.

دومین مشکل رایجی که معمولا تحت تاثیر سوگیری مالکیت ایجاد می‌شود، کنسل شدن معاملات است! در بسیاری از مواقع ارزش یک دارایی از سمت مالک آن بیش از اندازه درنظر گرفته می‌شود و در این شرایط، فروشنده حاضر نیست با قیمت روز و معین دارایی خود را بفروشد و در نتیجه معاملات کنسل خواهد شد. در چنین شرایطی، فعالان بازار که در دام اثر مالکیت افتاده‌اند، در زمان مناسب دارایی خود را نمی‌فروشند و این امر باعث می‌شود که در طولانی مدت ضرر کنند. (در مقاله روانشناسی ترید به نکات مهمی اشاره کرده‌ایم، پیشنهاد می‌کنیم حتما آن را بخوانید.)

چگونه در دام اثر مالکیت نیفتیم؟

برای اینکه بتوانید بر اثر مالکیت در فارکس غلبه کنید، نیاز به چیزی بیشتر از آموزش‌های تخصصی فارکس دارید. سوگیری برخورداری یک اثر رونی بسیار رایج است و تقریبا برای هر شخصی پیش می‌آید و باید دائما مراقب باشید تا در دام آن نیفتید. از این رو در ادامه برخی راهکارهای مناسب جهت جلوگیری از ایجاد اثر مالکیت بررسی کرده‌ایم.

1_ به قیمت بازار اعتماد کنید

بهترین راهکار برای دور ماندن از اثر مالکیت، این است که به‌جای اینکه خودتان تلاش کنید تا ارزش دارایی‌تان را مشخص کنید، به بازار اعتماد کرده و با قیمت واقعی موجود در بازار پیش بروید. برای دسترسی به قیمت لحظه‌ای یک دارایی در بازار، نیاز است تا از یک بروکر استاندارد و مناسب مانند بروکر FX24  و پلتفرم‌های معاملاتی آن استفاده کنید.

2_ تحت جو رسانه‌ها قرار نگیرید

شخصا به‌خاطر دارم که در روز‌های اولیه وقوع جنگ اوکراین و روسیه، خبرهای زیادی از فروپاشی کامل اقتصاد جهانی شنیده می‌شد و نکته جالب‌تر اینکه خیلی از رسانه‌های معتبر و تحلیل‌گران حرفه‌ای این خبر مسخره را نشر می‌دادند و همین خبر نیز باعث رفتارهای عجیب از سمت فعالان بازارهای مالی شد. در ایجاد اثر مالکیت، اخبار و تحلیل‌های نادرست یا بزرگ‌نمایی شده تاثیر زیادی دارد و شما به‌عنوان یک فعال بازارهای مالی، نباید اعتماد خیلی زیادی به تحلیل‌های رسانه‌ها داشته باشید و بهتر این است که توانایی تحلیلی خودتان را بالا برده و خودتان درباره اخبار روز جهان قضاوت کنید.

3_ به سبد معاملاتی خود تنوع ببخشید

اثر مالکیت معمولا روی یک دارایی خاص تمرکز می‌کند و زمانی‌که شما وابستگی به دارایی خاصی نداشته باشید، احتمال دچار شدن به آن کم‌تر است. از این رو توصیه می‌شود که سبد معاملاتی خود را با دارایی‌های مختلف پر کنید تا ریسک ایجاد سوگیری برخورداری کاهش پیدا کند. البته این کار همچنین می‌تواند شانس موفقیت در معاملات را نیز بیشتر کند.

4_ با خودتان روراست باشید!

بزرگ‌ترین مشکلی که افراد را در مقابل مشکلات فکری ضعیف می‌کند، گفتن این جمله است ” نه؛ من اینگونه نیستم.” توهم اینکه من با بقیه فرق دارم دقیقا زمانی ایجاد می‌شود که شخص دچار مشکلی است که بقیه هم به آن دچار هستند چراکه مغز انسان در فریب دادن خودش بسیار توانا است. سعی کنید که خودتان را به‌شکل دائمی مورد بازخواست قرار دهید و بررسی کنید که آیا تا به‌حال درگیر اثر مالکیت شده‌اید یا اینکه اکنون در آن قرار دارید یا نه؟ در یک کلام، واقع‌بین باشید.

5_ توانایی تحلیلی خودتان را بالا ببرید

هرچقدر که تحلیل دقیق‌تری نسبت به بازار داشته باشید، یعنی دیدگاه منقطی‌تر و واقعی‌تری دارید و از احساسات به دور هستید. خوشبختانه امروزه منابع آموزشی زیادی در سرتاسر اینترنت به زبان فارسی وجود دارند که با بهره‌گیری از آنها می‌توانید توانایی‌های خود را در تحلیل شرایط بازار تقویت کنید. توصیه می‌شود که به‌شکل دائم در حال آموزش باشید و هیچ وقت تقویت مهارت‌های تحلیلی خود را متوقف نکنید.

6_ از یک دفترچه معاملاتی استفاده کنید

یادداشت کردن جزئیات معاملات‌تان و رجوع کردن به آنها بهترین راهکاری است که می‌توانید اشتباهات گذشته خود را بررسی کرده و از آنها درس بگیرید.

کلام آخر

زمانی‌که از بازارهای مالی و خصوصا فارکس صحبت می‌کنیم، معمولا اولین چیزی که به ذهن می‌رسد نمودار‌ها و اعداد و ارقام هستند. این موارد جای خود را دارند اما یکی از مهم‌ترین چیزهایی که در بازار‌های مالی روی معامله‌گران تاثیر دارد، تله‌های ذهنی هستند. اثر مالکیت یا سوگیری بازخوردی، یکی از همین تله‌های ذهنی است که باعث می‌شود معامله‌گران ارزش دارایی خود را بیش از اندازه ببینند و در نتیجه نتوانند به‌درستی با آن دارای رفتار کنند. با توجه به اهمیت و رایج بودن این مشکل، ما در این نوشته کوشیدیم تا تمام جزئیات پیرامون آن را بررسی کنیم و امید است که مطالب مذکور برای شما مفید بوده باشند.