روانشناسی ترید در فارکس شاید مهمترین قدمی است که پس از یادگیری اصول اولیهٔ معامله‌گری، باید به آن بپردازید. تریدرها هم مانند هر انسان دیگری در طول روز احساسات و هیجانات مختلفی را تجربه می‌کنند که بر تصمیمات آنها اثرگذار است. تاثیر این عوامل روحی غیر قابل انکار است و اگر آنها را جدی نگیرید می‌توانند شما را با ضررهای جدی‌ای مواجه کنند. در این مقاله ابتدا می‌خوانیم که «روانشناسی ترید چیست؟» و سپس ۴ مورد از عواطفی که بیشترین تاثیر منفی را بر معامله‌گری دارند با هم بررسی می‌کنیم. در آخر راجع‌به نقش پررنگ مدیریت سرمایه و داشتن استراتژی معامله‌گری در فارکس می‌پردازیم و یاد می‌گیریم که چگونه از روانشناسی ترید به نفع خودمان استفاده کنیم.
روانشناسی ترید چیست؟
به بیان خیلی ساده:
روانشناسی ترید یکی از مباحث مهم و کلیدی برای موفقیت در بازار فارکس است. بسیاری از معامله‌گران گمان می‌کنند که نداشتن دانش آکادمیک یا عدم توانایی در به کار بردنِ صحیحِ مهارت‌های معامله‌گری است که باعث زیان پی‌در‌پی آنها می‌شود. این تصور تا حدی اشتباه است چرا که ترید کردن پیش از هرچیز، کاری انسانی است و به‌طور مستقیم با فکر و ذهن افراد سر و کار دارد؛ به همین دلیل یکی از عوامل بنیادینِ عدم موفقیت معامله‌گران فارکس، عدم شناخت روانشناسی معامله‌گری است.
بسیاری از معامله‌گران بازارهای مالی علی‌رغم اینکه سطح سواد، فرهنگ، دانش، سن، جنسیت و… متفاوتی دارند، اشتباهاتی مشابه را تکرار می‌کنند که نشان می‌دهد این اشتباهات ریشه در یک چیز مشترک دارد؛ روان یا ذهن انسان. رفتار ما در هر موقعیتی میتواند تابع احساساتی از قبیل ترس، طمع، اضطراب، تعصب، اعتماد به نفس کاذب و مانند آن قرار بگیرد؛ در صورتی که نتوانید در امر معامله کردن این عواطف را تحت کنترل خود درآورید، در واقع ذهن شما به دشمن درجه یک خودتان بدل خواهد شد.
روانشناسی معامله‌گری یک اصطلاح است و شامل تمام احساسات و عواطفی می‌شود که یک معامله‌گر معمولی هنگام معامله در بازارهای مالی با آنها روبرو می‌شود. برخی از این احساسات مفید هستند و باید از آنها استقبال کرد. اما برخی دیگر مانند ترس، حرص، عصبانیت و اضطراب را باید مهار کرد.
بسیاری از معامله‌گران بازارهای مالی علی‌رغم اینکه سطح سواد، فرهنگ، دانش، سن، جنسیت و… متفاوتی دارند، اشتباهاتی مشابه را تکرار می‌کنند که نشان می‌دهد این اشتباهات ریشه در یک چیز مشترک دارد؛ روان یا ذهن انسان. رفتار ما در هر موقعیتی میتواند تابع احساساتی از قبیل ترس، طمع، اضطراب، تعصب، اعتماد به نفس کاذب و مانند آن قرار بگیرد؛ در صورتی که نتوانید در امر معامله کردن این عواطف را تحت کنترل خود درآورید، در واقع ذهن شما به دشمن درجه یک خودتان بدل خواهد شد.
روانشناسی معامله‌گری را نمی‌توان چند ساعته یا چند روزه یاد گرفت و یک امر بسیار پیچیده است که تسلط کامل بر آن نیاز به زمان دارد.
یکی از احساسات رایج در بازارهای مالی، ترس از دست دادن یا FOMO است. گاهی افزایش سود، معامله‌گران را ترغیب می‌کند تا وارد معامله شوند. اما بلافاصله روند بازار معکوس شده و ضرر و فشار روانی به معامله‌گر وارد می‌شود.
یک معامله‌گر خوب باید از جنبه‌های مثبت روانشناسی معامله‌گری استفاده کند و احساسات خود را مدیریت نمایید.
- بیشتر بخوانید: فارکس چیست؟
- بیشتر بخوانید: سبک معامله‌گری در فارکس
- بیشتر بخوانید: موفقیت در بازار فارکس
مباحث کلیدی در روانشناسی ترید
برخی از مفاهیم کلیدی در روانشناسی ترید در فارکس عبارتند از:
- ترس و طمع: این دو احساس به عنوان قدرتمندترین انگیزه‌های احساسی در معاملات به حساب می‌روند. ترس و طمع با اینکه مخالف یکدیگر به نظر می‌رسند، هر دو می‌توانند به شما ضرر برسانند. شناسایی این دو احساس و تاثیر آنها بر نتیجهٔ معاملات خود به شما کمک می‌کند تا جلوی این ضرر را بگیرید.
- تعصب: تعصب احساسی است که دیدگاه معامله‌گران را مختل می‌کند و او را به سمت تصمیم‌‌های غیرمنطقی سوق می‌دهد. احساس تعصب هم انواع مختلفی دارد که هر یک به شیوهٔ خاص خود بر زندگی یک تریدر تاثیر می‌گذارند. برخی از تعصبات رایج عبارتند از: تعصب تأیید (جستجوی اطلاعاتی که باورهای کنونی شما را تأیید می‌کنند)، لنگر انداختن (وابستگی بیش از حد به اولین اطلاعاتی که دریافت می‌کنید) و نفرت از ضرر (ترجیح اجتناب از ضرر احتمالی به جای کسب سود).
- انضباط: انضباط یکی از کلیدی‌ترین و موثرترین نکات موجود در روانشناسی ترید در فارکس است. داشتن انضباط مستلزم مدیریت ریسک موثر و تصمیم‌گیری به دور از احساسات آنی است.
- صبر: یک معامله‌گر موفق همواره صبور است و هیچ‌وقت تحت تاثیر هیجاناتش عجله نمی‌کند. مسئلهٔ صبر یکی از عناصر کلیدی روانشناسی معامله‌گری است که با تمرین میتواند به دست آید.
عواطفی که بیشترین تاثیر منفی را بر معامله‌گری دارند
اگر تجربه‌ی معامله‌گری در بازار فارکس یا سایر بازارهای مالی را داشته باشید، احتمالاً برای شما هم پیش آمده که قبل از ورود به معامله یا شروع ساعت کاری بازار، همه چیز را تحت کنترل خود بیابید.
بسیاری از معامله‌گران پیش از اینکه وارد معامله شوند به دانسته‌ها و استراتژی‌های خود باور زیادی دارند و به قول خودمانی، حسابی همه چیز را از پیش در ذهن خود چیده‌اند. اما درست از لحظه‌ی ورود به بازار، تمام آن دانش و استراتژی‌های تعیین شده، رفته‌رفته جای خود را به عواطف انسانی مانند ترس، طمع، اضطراب، شک افراطی و… می‌دهد. دلیلش هم این است که زمانی که با تصمیمات مالی واقعی مواجه می‌شوید، دیگر نمی‌توانید به راحتی احساسات خود را کنترل کنید و خواه ناخواه سطح اضطراب و هیجان شما بالا می‌رود.
اما می‌توان با خودشناسی و ارزیابی آن دسته از عوامل روانی که معمولاً مانع از واقع‌بینی و تصمیمات درستِ یک معامله‌گر می‌شود، تا حد زیادی از افتادن در دام هیجانات جلوگیری کرد:
اعتماد به نفس بیش از حد؛ بلای جان معامله‌گران
یکی از اولین و مهمترین عوامل روانشناسی ترید، گرفتاری در دام اعتماد به نفس کاذب است. انسان‌ها به‌طور معمول ذاتاً موجوداتی خودپسند هستند و نفس یا ego ما دوست دارد این را به ما القا کند که ما به‌خوبی می‌دانیم چه اتفاقی در حال رخ دادن است؛ به ما القا کند اوضاع کاملاً آن‌طور که ما ارزیابی کرده‌ایم پیش می‌رود و ما از دیگران عاقل‌تر هستیم و مسائل را بهتر درک می‌کنیم.
این اعتماد به نفس کاذب زمانی بیشتر تشدید می‌شود که چند معامله‌ی پرسود هم انجام داده باشیم و گمان کنیم ما هیچ‌گاه اشتباه نخواهیم کرد. اما این فریب ذهن است و ما را مستقیماً به سمت زیان‌های سنگین و شکست‌های بیشتر سوق می‌دهد. به منظور اجتناب از این فریب ذهنی توصیه می‌شود تمام معاملات خود را جزء به جزء، بدون تعصب و صادقانه و به دید سوم شخص تجزیه و تحلیل کنید.
در یک مقاله به صورت کامل در مورد اعتماد به نفس در معاملات فارکس گفته‌ایم. می‌خواهید بدانید اعتماد به نفس چطور میتواند معاملات شما را تحت تاثیر قرار دهد؟ پیشنهاد می‌کنم حتما نگاهی به مقاله داشته باشید.
- بیشتر بخوانید: بهترین زمان ترید فارکس
- بیشتر بخوانید: معامله‌گری در فارکس
- بیشتر بخوانید: بهترین تایم فریم در فارکس
برای موفقیت باید بتوانید از ساحل امن خود خارج شوید
یکی دیگر از عوامل مهم در روانشناسی ترید، گیر افتادن معامله‌گر در ساحل امن خود در هنگام تجزیه و تحلیل روند بازار است. در این مورد معامله‌گر که با روش‌ها و استراتژی‌های خود اُنس گرفته، دیگر به‌راحتی مایل به کنار گذاشتن یا به روز کردن آنها نیست و میل دارد تا روند‌های آینده در بازار را نیز با روش‌ها و اطلاعات قبلی و بعضاً کهنه‌ی خود تحلیل کند. همانطور که می‌دانید بازارهای مالی، به‌ویژه بازار فارکس، در ذاتِ خود بازارهایی به شدت پویا و تا حدی پیش‌بینی‌ناپذیر هستند.
ممکن است پس از رساندن دانش و تجربه‌ی خود به حدی مشخص، دیگر تمایل چندانی برای یادگیری مطالب و امتحانِ روش‌های معاملاتی جدید نداشته باشید؛ هرگاه حس کردید به چنین مرحله‌ای رسیده‌اید، بدانید که ذهن شما دارد فریبتان می‌دهد. برای رهایی از این وضعیت نباید هیچ‌گاه در هنگام انجام معامله در فارکس، خود را از یادگیری چیزهای جدید بی‌نیاز بدانید؛ باید همواره در پی آزمودن استراتژی‌های جدید باشید و دانش‌های پیشین خود را به چالش بکشید.
عدم کنترل احساسات
یکی از مهمترین مشکلاتی که بسیاری از معامله‌گران، به‌خصوص معامله‌گران تازه‌کار با آن روبرو می‌شوند، عدم کنترل احساسات و هیجانات لحظه‌ای است. اگر در یک بازه‌ی زمانی سود خوبی کسب کنید، ممکن است احساسات بیش از حد خوش‌بینانه به شما دست دهد و بیش از حد رو به انجام معامله بیاورید و اصطلاحاً دچار اوورترید (Over Trade) شوید.
حالت بر عکس آن هم ممکن است. مثلاً اگر در یک سری معاملات پشت سر هم پوزیشن‌های شما وارد ضرر شود، ممکن است ترس از ترید کردن پیدا کنید و نتوانید به اندازه‌ی لازم معامله کنید. اگر می‌خواهید به معامله‌گری حرفه‌ای بدل شوید، باید بتوانید به‌خوبی هم احساسات مثبت و هم احساسات منفی خود را کنترل کنید و همواره به دور از هیجانات لحظه‌ای به کار خود ادامه دهید.
یکی از دیگر مصداق‌های عدم توانایی در کنترل احساسات، انجام ترید‌های انتقامی است. بسیاری از معامله‌گران پس از بستن چند معامله با ضرر، رو به ترید انتقامی آورده و در صددند هر طور که شده سرمایه‌ی از دست رفته را بازگردانند. این کار اغلب با ضررهای بیشتر همراه است چرا که تصمیم‌گیری شما در آن لحظه به شدت تحت تاثیر تنش‌های درونی و ذهنی شماست و منجر به ضررهای بیشتر خواهد شد.
انتظار غیرواقعی از بازار؛ ترس یا طمع بیش از حد
سود و ضرر جزء جدایی‌ناپذیر بازارهای مالی هستند. بیایید اینطور به بازار نگاه کنیم که به هر حال تا عده‌ای ضرر نکنند، عده‌ای دیگری موفق به کسب سود نخواهند شد. پس بپذیرید که در معاملات خود قرار است گاهی سود کرده و گاهی هم ضرر کنید؛ مهم این است که برآیند آنها مثبت باشد و بتوانید دست‌کم سرمایه‌ی اولیه‌ی خود را حفظ کرده و در وهله‌ی دوم، تا حد مطلوبی بر آن بیفزایید.
پس سعی کنید انتظارات غیرواقعی خود از بازار را کنار بگذارید و همیشه آماده‌ی پذیرفتن ضررهای خود باشید. همچنین طمع بیش از حد نیز شما را به دام خواهد انداخت. قرار نیست تمام سودهای بازار نصیب ما شود و ما هم برای کسب سود بیشتر متوسل به انجام هر کاری شویم. یادتان باشد که هدف ما از انجام معاملات در بازارهای مالی، ارتقای سطح رفاه زندگیمان است؛ پس نباید با طمع بیش از اندازه همه چیز را بر خود و حتی اطرافیانتان سخت‌تر کنید.
- بیشتر بخوانید: حجم بازار فارکس
- بیشتر بخوانید: نزدک در فارکس
- بیشتر بخوانید: کتاب های آموزش فارکس
اهمیت مدیریت سرمایه در فارکس
یکی از کارهایی که به شما کمک می‌کند دست به انجام معاملات هیجانی نبرید، بحث مدیریت سرمایه است. در مطلبی دیگر به‌طور مفصل به بحث «مدیریت سرمایه در فارکس» پرداخته‌ایم و در اینجا به ذکر دو نکته بسنده می‌کنیم.
در حالت کلی دو نوع مدیریت سرمایه در بازارهای مالی وجود دارد؛ یا باید حد ضررهای خود را بسیار محدود کنید و بسیاری از معاملات خود را با ضررهای اندک ببندید اما در عوض با انجام چند معامله‌ی بسیار پر سود تمام این ضررهای جزئی را جبران کنید یا برعکس، معاملات خود را با اندکی سود فوراً ببندید که البته در این روش هم ممکن است با ضرر کردن در چند معامله، بخش قابل توجهی از سودهایی را که ذره ذره جمع کرده بودید، از دست بدهید. انتخاب هر یک از این روش‌ها به شخصیت و سبک معامله‌گری شما بستگی دارد.
اهمیت داشتن استراتژی معامله‌گری در فارکس
حتماً بارها اصطلاح «استراتژی معامله‌گری» به گوشتان خورده و اگر در حال خواندن این مطلب هستید، به احتمال زیاد تاکنون استراتژی معاملاتی خاص خود را برای فعالیت در فارکس طراحی کرده‌اید. یکی از مباحث مهم در این زمینه، بحث مدیریت ریسک است. هدفِ نهایی هر معامله‌گری این است که زیان‌های خود را به حداقل رسانده و سودهایش را تا حد امکان افزایش دهد، اما چنین هدفی اگر مقارن با مدیریت ریسک و مدیریت سرمایه نباشد، هیچ‌گاه محقق نخواهد شد.
هیچ‌وقت اجازه ندهید ضررهای شما به حدی برسد که اصول و استراتژی‌های شما را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین اگر در فارکس معامله می‌کنید، بهتر است استفاده اهرم یا Leverage را محدود کنید؛ استفاده از اهرم‌های بالا میتواند تبعات مالی و روانی هنگفتی برای شما در بر داشته باشد.
چطور روانشناسی معامله‌گری در فارکس را یاد بگیریم؟
برای معامله در هر بازاری، به‌خصوص بازاری مانند فارکس، حتماً به یک یا چند استراتژی معاملاتی نیاز خواهید داشت. اما از آنجایی که ما انسان هستیم و در انجام هر کاری ممکن است تحت تاثیر عواطف و احساسات مثبت یا منفی خود قرار بگیریم، پایبند ماندن به استراتژی‌های خود در اینگونه مواقع، کاری دشوار است. احساس ترس، اضطراب، شک، طمع و… در حین انجام معاملات، امری طبیعی است؛ اما معامله‌گری موفق است که بتواند با این قبیل احساسات خود کنار بیاید و تا حد مطلوبی آنها را کنترل کند.
رسیدن به چنین سطحی نیازمند، تحقیق، تجربه، ریسک‌پذیری، آموزش و انجام معاملات بسیار است. در روند یادگیری انجام معامله در فارکس و کسب سودهای مطلوب، آزمون و خطا نقشی بسیار اساسی دارد. در واقع از طریق آزمون و خطا و سود و ضررهای بسیار است که شما راه غلبه بر عواطف خود را رفته‌رفته پیدا خواهید کرد؛ پس نه باید سود از بازار چندان شما را خوشحال کند که منجر به خوش‌بینی یا اعتماد به نفس کاذب در شما شود و نه باید از ضررهای خود چنان اندوهگین و ناراحت شوید که اجازه دهید احساسات منفی بر روی استراتژی‌ها، برنامه‌ها و دانش معاملاتی شما اثر منفی بگذارد.
تنها معامله‌گرانی در بازار موفق خواهند بود که ضمن یادگیری و کسب تجربه، بتوانند در حین انجام معامله، احساسات خود را کنترل کنند و در مجموع اطلاعات خوبی از روانشناسی در ترید به دست آورند.
در این مقاله برخی از بهترین کتاب‌هایی که می‌توانید مطالعه کنید را آورده‌ایم:
کلام آخر
مطالعهٔ روانشناسی ترید از لحاظ اهمیت در صدر لیست معامله‌گران موفق جای دارد. آنان به خوبی می‌دانند که چگونه احساسات خود را مدیریت کنند و نگذارند هیجانات آنی‌شان به جای آنها تصمیم بگیرند. ما در این مقاله به توضیح چیستی روانشناسی ترید و نکات کلیدی آن پرداختیم و عواطفی که بیشترین تاثیر منفی را بر معامله‌گری دارند، بررسی کردیم. در آخر به شما گفتیم که باید چطور روانشناسی معامله‌گری در فارکس را یاد بگیرید تا به موفقیت حداکثری برسید.
